«فیضیه‏» نقطه آغاز انقلاب اسلامى

8 فوریه 2008

فرهنگ کوثر – شماره یک
در تاریخ‏۶/۱۱/۱۳۴۱ لوایح ششگانه شاه با حمایت «کندى‏»، رئیس ‏جمهور اسبق آمریکا (۱) جهت‏ به بندکشیدن ملت قهرمان ایران به‏«تصویب ملّى‏» (۲) گذاشته شد.

نوکرى و سرسپردگى شاه و نظام شاهنشاهى آشکارا شد و مى‏رفت که بزودى اجانب بر همه سرمایه‏ هاى معنوى و مادى مردم مسلط سازد و بردگى، بى‏بندوبارى، عیاشى و میان تهى شدن را جایگزین اسلام، استقلال، سربلندى و غیرت دینى شود.

مرجعیت‏ بیدار و آگاه شیعه، که همیشه رژیم شاه را از این‏گونه تحرکات ذلت ‏آفرین برحذر مى‏داشت، این‏بار احساس خطر جدى کرد. از این‏رو فقیه سختکوش و مرجع والامقام آیه‏الله العظمى امام خمینى(ره) با دیگر مراجع بزرگ شیعه در قم به شور نشست، در این جلسه مرجعیت‏ شیعه تصمیم‏ گرفت که در اولین فرصت علماى دیگر بلاد را در جریان حرکات ضداسلامى رژیم شاه قراردهد، عید نوروز سال ۱۳۴۲ه.ش را «عزا» اعلام‏ کند و در ایام شهادت امام‏ جعفر صادق – علیه‏السلام – به مبارزه علیه رژیم برخیزد و افشاگرى کند.

عید جمشیدى که از بیداد ضحاکى عزاست / هرکسى شادى کند از دوده جمشید نیست

عید نوروز ۴۲ تبدیل به عزاى عمومى
در پى این تصمیم امام خمینى(ره) اولین اعلامیه خود را محرمانه براى بعضى از علماى شهرها فرستادند:

 «خدمت ذیشرافت‏حضرات علماء اعلام و حجج اسلام دامت‏ برکاتهم.
عظم الله – تعالى – اجورکم. چنانچه اطلاع دارید دستگاه حاکمه مى‏خواهد با تمام کوشش به هدم احکام ضروریه اسلام قیام و به دنبال آن مطالبى است که اسلام را به خطر مى‏اندازد لذا این‏جانب عید نوروز را به عنوان عزا و تسلیت‏به امام عصر – عجل الله فرجه‏ الشریف – جلوس مى‏کنم و به مردم اعلام خطر مى‏نمایم، مقتضى است‏حضرات آقایان نیز همین رویه را اتخاذ فرمایند تا ملت مسلمان از مصیبت‏هاى وارده بر اسلام و مسلمین اطلاع حاصل نمایند. والسلام علیکم ورحمه‏الله وبرکاته‏»
روح ‏الله الموسوى الخمینى/۱۶ شوال‏۱۳۸۳ه ق (۳)

سپس اعلامیه دیگرى بدین شرح براى ملت نوشت:

«انا لله وانا الیه راجعون (روحانیت امسال عید ندارد)
… دستگاه حاکمه ایران به احکام مقدسه اسلام تجاوز کرد و به احکام مسلمه قرآن قصد تجاوز دارد نوامیس مسلمین در شرف هتک است و دستگاه جابر با تصویب‏نامه‏هاى خلاف شرع و قانون اساسى مى‏خواهد زنهاى عفیف را ننگین و ملت آنها اسلام و روحانیت را براى اجراى مقاصد خود مضر و مانع مى‏دانند این سد باید به دست دولت‏هاى مستبد ایران را سرافکنده کند شکسته‏شود موجودیت دستگاه رهین شکستن این سد است قرآن و روحانیت‏باید سرکوب شود.
من این عید را براى جامعه مسلمین عزا اعلام مى‏کنم تا مسلمین را از خطرهائى که براى قرآن و ملکت در پیش است آگاه‏کنم… بارالها من تکلیف فعلى خود را اداکردم اللهم قدبلغت. اگر زنده ماندم تکلیف بعدى خود را به خواست‏ خداوند ادا خواهم‏کرد. خداوندا قرآن‏کریم و ناموس مسلمین را از شر اجانب نجات‏بده‏».
روح ‏الله الموسوى الخمینى (۴)

بعد از اعلامیه امام خمینى(ره)، آیات عظام گلپایگانى، مرعشى نجفى، میلانى و… عید نوروز را عزا اعلام‏کردند و بر آن شدند تا صبح روز ۲/۱/۴۱ برابر ۲۵شوال‏۱۳۸۳ه.ق، مصادف با شهادت امام‏جعفر صادق(ع) در منازل خویش به سوگ نشسته، بعدازظهر آن روز نیز در جوار روضه معصومیه «مدرسه مبارکه فیضیه‏» (۵) به سوگوارى بپردازند.

مراسم تاریخى سوگوارى امام ‏صادق(ع)
در فیضیه به دنبال آن اعلامیه‏ها ده‏ها هزار نفر مردم از سراسر کشور به قم سرازیر شدند و در مراسم تاریخى شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه (۶) شرکت کردند.

از سوى دیگر شاه و اربابانش احساس خطر کردند و براى جلوگیرى از نابودى خویش علاوه بر اعلام آماده‏باش به نیروهاى مسلح جمع بسیارى از نیروهاى زبده گارد جاویدان (۷) را با لباس مبدل به قم فرستادند تا در لباس دهقانان بر عزادران هجوم ‏برند و با شاگردان امام صادق(ع) و سربازان ولى‏عصر(ع) آن کنند که امویان بر اهل‏بیت(ع) رواداشتند.

دژخیمان شاه و فیضیه‏ نشینان
عصر آن روز مجلس (۸) سوگوارى امام صادق(ع) برگزارشد و هزاران نفر از اقشار مختلف مردم همراه طلاب، استادان و مراجع به سوگ نشستند هنگامى که خطیب فاضل و توانا مرحوم انصارى قمى از فضایل و مناقب رئیس مذهب شیعه سخن مى‏گفت و مردم را با سیره امامان راستین، بویژه جعفربن محمد(ع)، آشنا مى‏کرد.

 ناگاه صداى صلواتهاى بیجا و پى‏درپى مجلس را به هم ریخت، درگیرى آغازشد و گارد جاویدان دهقان‏نماى شاه با پنجه‏بکس، کارد، چاقو، دشنه و سلاح کمرى به جان مردم افتاد. البته ماموران بدین بسنده نکردند، آنها به طبقه دوم راه‏یافتند و بعضى از مردم و روحانیون را از بالا به پایین پرت‏کردند. بدین‏ترتیب فیضیه قتلگاه عزاداران امام صادق(ع) شد و صدها نفر مجروح و شهید شدند.

روز بعد – سوم فروردین – مدرسه فیضیه در محاصره کامل نیروهاى نظامى و ساواک قرارگرفت و ورود غیرروحانى به مدرسه ممنوع‏شد. در عصر روز سوم، بعضى از طلاب جهت جمع‏ آورى کتابها و وسایل و گروهى نیز براى تماشاى خونریزیها، غارتگریها و قرآنهاى سوخته در فیضیه، گرد آمده‏  بودند که بار دیگر هجوم وحشیانه آغازشد، این بار «فیضیه‏» را حمام خون کردند هیچ‏کس را سالم نگذاشتند (۹) طلاب جوان را به خاک ‏و خون مى‏کشیدند و کهنسالان را، چنانچه شعار جاوید شاه سرمى‏دادند، با کتک بیرون مى‏انداختند وگرنه مجروح مى‏ساختند.(۱۰)

به گفته بعضى از شاهدان روحانى پیرمردى را با چوب و میله آهنى مى‏زدند و مى‏گفتند: بگو جاویدشاه!
او زیر ضربات دژخیمان چنین زمزمه مى‏کرد: انى وجهت وجهى للذى فطر السماوات والارض حنیفا وما انا من المشرکین (۱۱) ؛ من از روى اخلاص [و با دلى پاک] روى خود را به سوى کسى گردانیدم که آسمانها و زمین را پدید آورده‏است از مشرکان نیستم.

دیگرى عشق درونى‏اش را چنین آشکار مى‏کرد: وسیعلم الذین ظلموا اى منقلب ینقلبون (۱۲) ؛ آنها که ستم‏ کردند بزودى خواهند دانست که بازگشتشان به کجاست.

زمن بگوى ستمدیدگان کشور را / زناله کار گذشته‏ است انقلاب کنید

هجوم به فیضیه و سقوط رژیم ‏شاه
هتک‏حرمت نسبت‏به مدرسه مبارکه فیضیه، سربازان بقیه‏الله الاعظم و مراسم سوگوارى امام صادق(ع) آنقدر مهم بود که مراجع بزرگ شیعه از داخل و خارج کشور (۱۳) براى امام خمینى(ره) پیام تسلیت فرستادند و رژیم شاه و دست‏اندرکاران آن جنایت را محکوم کردند.

رهبر انقلاب اسلامى ضمن پاسخ به تلگرافها، رژیم پهلوى را غیراسلامى خواند و ماهیت ضداسلامى‏اش را چنین افشا کرد:

«با شعار شاه‏دوستى به مقدسات مذهبى اهانت مى‏کنند! شاه‏دوستى یعنى غارتگرى، هتک اسلام، تجاوز به حقوق مسلمین،تجاوز به مراکز علم و دانش. شاه‏دوستى یعنى ضربه‏زدن بر پیکر قرآن و محو آثار اسلامى. شاه‏دوستى یعنى تجاوز به احکام اسلام و تبدیل احکام قرآن‏کریم. شاه‏دوستى یعنى کوبیدن روحانیت و اضمحلال آثار رسالت. پس قرآن و مذهب در مخاطره است‏با این احتمال تقیه حرام است و اظهار حقایق واجب (ولو بلغ ما بلغ) (۱۴) …»

و نیز در همان روز (۲/۱/۴۲) در برابر مردم عزادار فرمود:

«دستگاه حاکمه با این جنایت‏خود را رسوا و مفتضح‏ساخت و ماهیت چنگیزى خود را به خوبى نشان‏داد دستگاه جبار با دست‏زدن باین فاجعه شکست و نابودى خود را حتمى ساخت. ما پیروزشدیم ما از خدا مى‏خواستیم که این دستگاه ماهیت‏خود را بروزدهد و خود را رسواکند … امروز وظیفه ماست که در برابر خطراتى که متوجه اسلام و مسلمین مى‏باشد براى تحمل هرگونه ناملایمات آماده‏باشیم تا بتوانیم دست‏خائنین به اسلام را قطع‏نمائیم و جلو اغراض و مطامع آنها را بگیریم…» (۱۵)

سرانجام پیشگویى‏هاى امام(ره) تحقق‏ یافت؛ در سایه مقاومت ملت ایران و همراهى مراجع بزرگ، فیضیه و فیضیه‏نشینان پیروزشدند و نظام مقدس جمهورى اسلامى را در ایران استقرار بخشیدند؛ نظامى که چون خورشید بر تارک جهان مى‏تابد و در برابر استکبار جهانى مردانه مى‏ایستد. در پرتو عنایتهاى حضرت ولى‏عصر(عج) فیضیه همچنان سنگر رادمردان علم، تقوا و تهذیب باقى‏مانده و سهم بسزائى در حفظ ارزش‏هاى انقلاب اسلامى دارد و چشم جهانیان بدان خیره شده‏است.

پى‏نوشتها:
۱- متن تلگراف ریاست جمهورى آمریکا:
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران: پیروزى آن اعلیحضرت را در رفراندم تاریخى روز شنبه گذشته صمیمانه تبریک مى‏گویم … بیش از پیش مایه خوشوقتى است که چنانکه اطلاع مى‏رسد اکثریت عظیم ملت ایران رهبرى آن اعلیحضرت را در راهى که کاملا منعکس‏کننده خواسته ‏هاى ایشان است مورد تایید قاطع قرار داده‏اند، مسلم‏است این پشتیبانى ملى اعتماد آن اعلیحضرت را به درستى راهى که برگزیده‏ اند تقویت مى‏کند.            جان،ف. کندى
۲ – در پى رفتن آیه‏الله روح‏ الله کمالوند از سوى مراجع، بویژه امام خمینى(ره)، نزد شاه و اعتراض آن بزرگ‏مرد به شاه مبنى بر اینکه رفراندم در قانون اساسى پیش‏بینى نشده و شما دولت مصدق را به همین جرم تحت تعقیب قراردادید، اکنون چگونه خود بدان دست مى‏زنید؟! شاه، جهت فرار از اشکال، چنین پاسخ‏داد: ما رفراندم نمى‏کنیم بلکه مى‏خواهیم «تصویب ملى‏» انجام دهیم. از آن روز به‏بعد روزنامه‏ها به جاى «رفراندم‏» کلمه «تصویب ملى‏» به کار بردند. نهضت روحانیون ایران، ج‏۳، ص‏۲۰۰-۲۰۳٫
۳ – نهضت امام خمینى، ج‏۱، ص‏۳۱۵٫
۴ – نهضت امام‏خمینى، ج‏۱، ص‏۳۱۶٫
۵ – درباره نامگذارى فیضیه گفته‏اند: این مدرسه جزء مدارس نه‏گانه قرن ششم بوده که قبلا «ستى فاطمه‏» نام‏داشته و بعد تا قرن یازدهم مدرسه آستانه نامیده مى‏شد و از آنجا که مدرسه جز بیوتات فیض آثار فاطمه معصوم – سلام‏الله علیها – بوده، فیضیه نام گرفته ‏است.تاریخ مذهبى قم، على‏اصغر فقیهى، ص‏۱۶۸بعضى گفته‏اند: اخترى تابناک همچون ملامحسن فیض کاشانى – ره – چون در آن تحصیل‏کرد و درخشید فیضیه نام‏گرفت.تاریخ قم (مختارالبلاد)، محمدحسین قمى معروف به ناصرالشریعه، ص‏۱۲۰٫بعضى هم گفته‏اند: چون خود مرحوم ملامحسن فیض کاشانى اقدام به بناى مجدد آن نهاد فیضیه، نام‏گرفت که در پاورقى بعدى آمده ‏است.
۶- در نیمه قرن ششم در کنار روضه مقدسه کریمه اهل‏بیت فاطمه معصومه – سلام‏الله علیها – در شمال مقبره مبارکه، مدرسه‏اى به نام «ستى فاطمه‏» در پشت ایوان صحن عتیق توسط علاقه‏مندان اهل‏بیت(ع) بناشد و در عهد صفوى سال ۹۳۴ه ق مرمت‏شد. در سال ۱۰۴۵، در عهد دولت صفى‏شاه، سیل قسمتى از شهر را ویران‏کرد و به هنگام تغیبر مسیر رودخانه از جنوب آستانه مقدسه به جانب غربى (مجراى کنونى) مدرسه «ستى فاطمه‏» منهدم ‏شد. مرحوم علامه حکیم صمدانى ملامحسن فیض کاشانى(ره) در سال‏۱۰۵۳ه ق به کمک شاه‏عباس دوم مدرسه‏اى در مجاورت روضه مقدسه، به جاى مدرسه «ستى فاطمه‏»، بنانهاد و همین سبب شد که آن مدرسه را «فیضیه‏» بنامند. آن مدرسه در یک طبقه ساخته‏شد و دوازده حجره داشت.اانقشه «آرام اولئاریوس‏»، که در سال ۱۰۱۸ه ق ترسیم ‏شده، وضعیت قبلى رودخانه (از جنوب به سمت‏شرق بصورت مارپیچ امتداد داشته‏است) بوده، در آن روز مجراى احتیاطى دیگرى براى رودخانه از برابر بیمارستان فاطمى بطور مستقیم به طرف کوچه ارک و سپس به طرف بازار امتداد داشته‏ است. (گنجینه آثار قم، عباس فیض، ج‏۱، ۶۷۰-۶۸۰٫ )
۷ – لشکر گارد جاویدان با مسئولیت‏سرهنگ «مولوى‏» و «نجم‏الدین بدره‏اى‏» با لباسهاى مبدل صبح روز ۲/۱/۱۳۴۲ وارد قم شدند بعدازظهر همان روز عده‏اى داخل مدرسه شدند و بدون هیچ‏گونه علائمى کار خود را انجام‏دادند… و عده‏اى هم در سطح شهر میان حرم و میدان آستانه و… به دنبال ماموریت‏خویش رفتند. قیام ۱۵خرداد به روایت اسناد، دهنوى، ص‏۱۶٫
۸ – مجلس از سوى مرحوم آیت‏الله العظمى گلپایگانى – رض – برگزار شده‏بود.
۹ – آیه‏الله مرعشى نجفى – ره – در مورد عمق فاجعه فرمود: تنها ۹۵نفر از مجروحین و مصدومین زیرنظر ما مداوا شدند.
۱۰ – نهضت روحانیون ایران، ج‏۳، ص‏۲۷۳٫
۱۱ – انعام:۷۹٫
۱۲ – شعراء:۲۲۷٫
۱۳ – تلگراف تسلیت مراجع بزرگ و آیات عظام: سیدمحسن حکیم، سیدمحمدهادى میلانى، سیدمحمود شاهرودى و سید ابوالقاسم خوئى واسناد انقلاب اسلامى، ج‏۱، ص‏۸۳-۱۲۰٫
۱۴ – پیام امام‏خمینى – ره – به آیات عظام تهران ۱۳۴۲ه ش; نهضت روحانیون ایران، ج‏۳، ص‏۲۹۸-۲۹۹٫
۱۵ – صحیفه نور، ج‏۱، ص‏۲۷; نهضت امام خمینى، ج‏۱، ص‏۳۵۸٫